In Nederland is de vrijheid van meningsuiting heel belangrijk. Al bijna tweehonderd jaar is de vrijheid van meningsuiting onderdeel van de Nederlandse grondwet. De vrijheid hebben om te zeggen en te schrijven wat je vindt en om informatie te ontvangen en te verspreiden, is een belangrijk onderdeel van de Nederlandse democratie. Het biedt mensen de mogelijkheid om een mening te vormen over maatschappelijke thema’s en deel te nemen aan het publieke discussies.
Door de vrijheid van meningsuiting heeft niemand toestemming van de overheid nodig om iets te schrijven of te zeggen. Dit geeft de mogelijkheid om kritiek te uiten, ook op de overheid zelf. Het zet daarmee ook de deur open voor sterke en omstreden meningen. De grenzen van meningsuiting, zoals het aanzetten tot geweld, discriminatie of rassenhaat, lijken in de afgelopen jaren steeds verder opgezocht te worden. Journalisten, deskundigen en ook gewone burgers kunnen rekenen op intimidatie en zelfs agressie. Vooral sociale media blijken tegenwoordig bij uitstek een plek waar mensen zich – in steeds extremere bewoordingen – uiten, bijvoorbeeld door te reageren op (nieuws)berichten en door informatie te delen.
Social media
Ook voor jongeren is het door sociale media erg gemakkelijk geworden om hun mening te uiten. Iedereen kan schrijven wat ie wil, zo lijkt het tenminste. Maar een nare opmerking kan vervelende gevolgen hebben voor de persoon over wie het gaat. Het delen van een dreigend bericht, nare foto of filmpje of het uitschelden van iemand is een vorm van cyberpesten. Zo’n 8% van de jongeren is hier al slachtoffer van geweest. Cyberpesten komt daarmee in (bijna) elke klas voor. De gevolgen kunnen heftig zijn; berichten blijven nog lang online vindbaar en kunnen gemakkelijk met heel veel mensen gedeeld worden. Slachtoffers van cyberpesten geven aan dat ze nog jaren later bang zijn dat iemand de berichten of beelden ziet.
Ik gebruik social media om mijn mening te uiten. Dat ik misschien iemand kwets, kan me eerlijk gezegd niet zo schelen. Er is altijd wel iemand beledigd. En bovendien: mensen zijn het de volgende dag alweer vergeten.
Ik vind dat we voorzichtiger moeten zijn met wat we zeggen, en meer zouden moeten nadenken over waarom we iets zeggen of schrijven. Pesten, zowel in de klas als op social media is echt heel erg kwetsend. Ik denk dat jongeren hier te weinig over nadenken en dat vind ik niet goed.”
Wat betekent ‘vrijheid van meningsuiting’ voor jou, en waar liggen volgens jou de grenzen? In de Four Freedoms-video over de vrijheid van meningsuiting komen meerdere jongeren aan het woord om deze (persoonlijke) grenzen te bespreken.
Ga na het bekijken van de video met je klasgenoten in gesprek.